به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، شاید بارها از خود پرسیده باشیم كه به راستی آیا نماز عباراتی است كه تعبدی باید تلفظ كرد و خواند؟ یا اینكه خدای سبحان چه انتظاری در نماز از ما دارد؟ چگونه باید نماز را بر پا داشت، طرح قرآن در بر پا داشتن نماز چیست؟ آیا تفاوتی بین اقامه نماز با خواندن نماز هست؟ مركز تخصصی نماز به این سوالات این گونه جواب می‌دهد.

تفاوت اقامه نماز با خواندن آن‏

برنامه منسجم متون دینی، همانا توصیه به «اقامه نماز» و برپا داشتن آن است؛ نه خواندن آن یا نمازگزار بودن: (اَقِمِ الصَّلوةَ لِدُلوكِ الشَّمس)1 ؛(اَقیموا الصَّلوة)2 ؛ (اَقِمنَ الصَّلوة)3. 

سرّ این فرق‏گذاری آن است كه اگر در تعبیرهای قرآنی عنوان «خواندن» به كارمی‏رفت، با حكیمانه بودن قرآن هماهنگ نبود، زیرا ستون خواندنی نیست بلكه برافراشتی است، نه آنكه خواند.

اساس سفارش قرآن كریم درباره نماز به «اقامه» است؛ نه صرف خواندن آن. دلیل این اهتمام آن است كه نماز خواندن حتی نمازگزار بودن غیر از اقامه نماز است، چرا كه اولی با یك بار نماز خواندن و دومی با استمرار آن ـ هر چند كه حدود آن مراعات نشود ـ محقق می‏شود؛ اما اقامه نماز و بر پا داشتن آن بسیار دشوار است. با اینكه فضایل، آثار و بركات اصلی نماز برای اقامه این عبادت بی‏نظیر است: (هُدًی لِلمُتَّقین  ... ویُقیمونَ الصَّلوة)4 ؛ (اِنَّ الَّذینَ ءامَنوا وعَمِلوا الصّلِحتِ واَقاموا الصَّلوةَ... لَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم ولاخَوفٌ عَلَیهِم ولاهُم یَحزَنون)5 ؛ (والَّذینَ یُمَسِّكونَ بِالكِتبِ واَقاموا الصَّلوةَ اِنّا لانُضیعُ اَجرَ المُصلِحین)6 ؛ (فَاِن تَابوا واَقاموا الصَّلوةَ... فَخَلّوا سَبیلَهُم)7 ؛ (فَاِن تَابوا واَقاموا الصَّلوةَ... فَاِخونُكُم فِی الدّین)8.

قرآن در كنار تمجید و ستایش از برخی نمازگزاران، (اِنَّ الاِنسنَ خُلِقَ هَلوعا  ...  اِلاَّ المُصَلّین)9 بعضی دیگر را مذمّت كرده است، (فَوَیلٌ لِلمُصَلّین،  اَلَّذینَ هُم عَن صَلاتِهِم ساهون)10 و از خواندن نماز و نزدیك شدن به آن در برخی شرایط و حالات نهی كرده است: (لاتَقرَبوا الصَّلوةَ واَنتُم سُكری... )11؛ اما اقامه كنندگان را مذمت نكرده و از نماز هرگز باز نداشته است و این بدان جهت است كه اقامه نماز با میگساری، بی‏توجه بودن به نماز، به قعر جهنم سقوط كردن و... جمع نمی‏شود: (اَقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلوةَ تَنهی‏ عَنِ الفَحشاءِ والمُنكَر)12.  اقامه نماز تنها به انجام واجبات فقهی كه موجب اسقاط تكلیف می‏شود، تحقق نمی‏یابد؛ بلكه به آداب و شرایط دیگری وابسته است.

به قول مرحوم طبرسی: «اقامه بازار به تعطیل نكردن خرید و فروش آن است» [نه باز بودن فروشگاه‏ها به تنهایی‏]13، بنابراین اقامه بازار به این است كه در آن خرید و فروش یا همان مقصود اصلی از تشكیل بازار، رواج داشته باشد، در نتیجه اگر اهل بازار به گونه‏ای عمل كنند كه داد و ستد در آن رواج نداشته باشد، نمی‏توان گفت كه آنها، بازار را اقامه كردند، هر چند فروشگاه‏ها به صورت شبانه‏روزی باز باشند.

بدین ترتیب، زمانی نماز اقامه می‏شود كه هدف از تشریع آنكه نهی از فحشا و منكر و یاد خدا است، به دست آید. برای نیل به این هدف والا به آداب و شرایطی بیش از آنچه در كتاب های رساله توضیح المسائل آمده، نیازمندیم .

در قرآن مجید به عواملی كه باعث تحقق اقامه نماز است، اشاره شده كه در یادداشت‌های بعدی به آن خواهیم پرداخت.

نمازتان برپا باد.

پی‌نوشت‌ها:

1. سوره اسراء، آیه 78.

2. سوره بقره، آیه 43.

3. سوره احزاب، آیه 33. ادب فنای مقربان جلد 6 صفحه 39

4. سوره بقره، آیات 2 ـ 3.

5. سوره بقره، آیه 277.

6. سوره اعراف، آیه 170.

7. سوره توبه، آیه 5.

8. سوره توبه، آیه 11.

9. سوره معارج، آیات 22 ـ 19.

10. سوره ماعون، آیات 5 ـ 4. 

11. سوره نساء، آیه 43. ادب فنای مقربان جلد 6 صفحه 40

12. سوره عنكبوت، آیه 45. جمله (اِنَّ الصَّلوةَ تَنهی‏... ) در حقیقت تعلیل برای (اَقِمِ الصَّلوة) است. این تعلیل نشان می‏دهد كه غفلت و اقامه نماز با یكدیگر جمع نمی‏شوند؛ یعنی نماز اگر اقامه شود، ناهی از فحشا و منكر است، چنان‏كه از ناهی فحشا و منكر بودن آن می‏توان فهمید كه اقامه شده است، در حالی كه این تلازم بین نماز خواندن و نهی از فحشا و منكر نیست؛ یعنی ممكن است كسی نماز بخواند و همزمان با آن مرتكب فحشا و منكر نیز بشود.

13. أقام القوم سُوقَهم: إذا لم یعطلوها من البیع و الشراء (مجمع البیان، ج‏1 ـ 2، ص‏121، ذیل آیه 3 بقره).

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: